Thomas Beijer over zijn werk als componist

Als je start met een nieuwe compositie, waar begin je dan?
‘‘Daar kan ik nooit helemaal de vinger op leggen. Ik heb dan een vaag idee van de kleur van de muziek, de sfeer en de textuur. Daarna moet ik eigenlijk gewoon gaan zoeken. Soms vind ik vrij snel iets en dan ben ik op de piano aan het improviseren of ik zit op een stoel voor te stellen hoe het moet klinken. Vooral dat laatste is eigenlijk een raar proces.
Ik vind dit wel een treffende uitspraak van Michelangelo: ‘Het beeld zit al helemaal volmaakt in het marmer, ik moet alleen het overtollige steen weg te hakken.’ Dat is lollig bedoeld, maar er zit ergens toch wel wat in. Soms voelt het alsof het muziekstuk er al wel is, maar dat je het moet helpen uit het moeras van je verbeelding te trekken. Zo is het natuurlijk niet, want je schrijft wel degelijk dingen op, maar soms voelt het zo. Het is niet alsof het zich allemaal in m’n hoofd afspeelt en ik het alleen nog maar hoef op te schrijven.’’

Hoe verliep het componeren bij ‘La tarde sin mañana’?
‘‘Het is vaak dat ik langere tijd al met ideeën rondloop, in dit geval waren dat de gedichten van Federico García Lorca. Ik wilde daar toch graag eens een liedcyclus mee maken en deze ongewone bezetting die ik in m’n schoot geworpen kreeg door Pynarello paste daar goed bij. Soms heb je ideeën waar je al lang mee rondloopt die dan opeens op z’n plaats vallen, dat was bij het project NEGEN! het geval: ik wist meteen, dit klopt. Ik heb dan ook de maximale bezetting gebruikt die ik tot mijn beschikking had. Ik had natuurlijk ook de fagot weg kunnen laten of het kleiner kunnen doen.’’

Hoe zorg je ervoor dat elk instrument tot z’n recht komt bij ‘La tarde sin mañana’?
‘‘Ik hou er wel rekening mee dat iedereen wel wat te doen heeft, maar vind het ook belangrijk wat de tekst en de luisteraar nodig heeft. Het zou ook anders zijn als het geen vocaal stuk was. Bij La tarde sin mañana is de muziek ondersteunend aan de woorden. Als het een instrumentaal stuk zou zijn, dan zou het een belangrijker uitgangspunt zijn dat iedereen mooie solo’s heeft. Ik hou er wel rekening mee dat bijvoorbeeld een klarinettist niet veertien minuten niks zit te doen en dan drie noten moet spelen. Dan zou je kunnen zeggen: ‘misschien haal ik dan beter toch die hele klarinet eruit’. Ik houd het wel een beetje in balans op die manier, maar ik ga uit van de zang.’’

Waar let je dan op als je het stuk hoort?
‘‘In principe op de spanningsboog, dat is eigenlijk het meest belangrijk. Dan geef ik aan musici aan waar ze wat langer kunnen wachten of waar ze langer door kunnen spelen in plaats van dat je stukken aan elkaar klikt, daar let ik op. Ook let ik op de klankkleur. Eigenlijk vind ik het het leukst als musici zelf dingen inbrengen tijdens een repetitie of een concert, dat er iets gebeurt wat ik in eerste instantie zelf niet had voorzien. Dat ze er zelf echt iets mee doen, dat ze bijvoorbeeld net iets langer inhouden of een heel dynamisch teken negeren. Maar als het beter werkt, graag.’’

Dan sta je daar wel voor open als componist?
‘‘Ja absoluut, nee ik ben niet zo’n componist die het precies op een bepaalde manier wil. Wel schrijf ik alles heel precies op, maar ik vind het niet erg als musici er van afwijken als ze denken dat het zo beter wordt. Dan moet het natuurlijk ook wel echt beter zijn. Maar er zijn ook componisten die willen dat je precies doet wat er is opgeschreven, dat kan ook. In mijn ervaring klinkt de muziek het beste als mensen zich vrij voelen, dan gaat het leven.’’